کلسترول چیست؟

کلسترول یک ماده نرم و مومی شکلی است که یک نوع چربی به شمار می رود. کلسترول در خون و همه بافت های بدن وجود دارد. کلسترول در ساختمان غشای سلول ها، برخی هورمون ها و… شرکت دارد وجود آن برای سلامت بدن ضروری است.

کلسترول بدن هم در بدن تولید می شود و هم از طریق تغذیه به دست می آید. راه اول و عمده ترین منبع کلسترول، کلسترولی است که کبد خود انسان تولید می کند. راه دوم کلسترولی است که از خارج بدن تأمین می شود و عمدتاٌ با خوردن غذاهای حیوانی مانند تخم مرغ، گوشت و شیر فراهم می گردد.

انواع کلسترول

کلسترول برای انتقال در خون به پروتئین متصل می شود. این ترکیب پروتئین و کلسترول، یک لیپوپروتئین نامیده می شود. کلسترول در جریان خون به دو شکل اصلی انتقال می یابد:

لیپوپروتئین کم چگالی LDL یا کلسترول بد که غلظت بالای آن با افزایش رسوب کلسترول در دیواره رگ های خونی و تصلب شرایین (مستعد شدن برای بیماریهای قلبی- عروقی) همراه است و باید سعی شود که میزان آن در خون کاهش یابد. LDL کلسترول را به قسمت هایی از بدن شما که به آن نیاز دارند، حمل می کند. شریان های مسدود شده یا محدود می توانند از خون رفتن به قلب، مغز و یا سایر اندام ها جلوگیری کنند. این می تواند منجر به سکته مغزی، حمله قلبی، یا حتی نارسایی قلبی شود.

لیپوپروتئین با چگالی بالا HDL یا کلسترول خوب که با انتقال کلسترول اضافی خون به کبد، سبب دفع آن از بدن می گردد. بنابراین غلظت های بیشتر HDL با بروز کمتر بیماری های قلبی -عروقی همراه است.

میزان خطر ابتلا به بیماری قلبی یا حمله قلبی

بطور کلی هر چه که میزان کلسترول LDL در خون شما بالاتر باشد و شما تعداد بیشتری از این عوامل خطرزا به غیر از LDL را داشته باشید، به همان اندازه شما در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری قلبی یا یک حمله قلبی می باشید. افرادی که از قبل مبتلا به بیماری قلبی بوده اند در معرض خطر بیشتری برای وقوع یک حمله قلبی مجدد هستند. سایر افرادی که در معرض خطر برای ابتلا به بیماری قلبی هستند عبارتند از مبتلایان به بیماری قند خون یا دیابت و افرادی که ترکیبی از عوامل خطرزای ابتلا به بیماری قلبی را دارند.

 علائم کلسترول بالا

معمولا چربی خون بالا علامتی ایجاد نمی کندو ممکـن اسـت فـرد مـدتها کلسترول بالا داشته باشد اما متوجه آن نشود. با وجود مقدار زیاد کلسترول در بدن، این ماده در جدار رگها رسوب کرده و باعث سخت شدن جدار رگها (تصلب شرائین) و یا آترواسکلروز می شود. رسوب این ماده درجدار رگ و تشکیل پلاک باعث انسداد رگ ها خواهد شد که علائم انسداد شریانها در قسمت های مختلف بدن متفاوت است.

اگر عروق کرونر (عروق تغذیه کننده قلب) بیمار شود منجر به حمله قلبی شده و درصورتی که عروق مغز درگیر شود باعث سکته مغزی خواهد شد. کلسترول بالا هیچ نشانه ای ندارد. آزمایش خون تنها راه برای تشخیص کلسترول بالا است.

چه چیزی باعث کلسترول بالا می شود؟

هر کس می تواند  به کلسترول بالا مبتلا شود. کلسترول بالا می تواند توسط بسیاری از چیزهای مختلف ایجاد شود. عادت بد تغذیه ای و شیوه های ناسالم زندگی از مهم ترین عوامل ایجاد کلسترول بالا در بدن هستند. عوامل موثر در افزایش خطر ابتلا به کلسترول بالا عبارتند از:

رژیم غذایی نامناسب: خوردن چربی اشباع، موجود در محصولات حیوانی و چربی های ترانس در غذا های آماده تجاری، می تواند سطح کلسترول را افزایش دهد. غذاهایی که کلسترول بالا دارند عبارتند از: گوشت قرمز و فراورده های لبنی پر چرب،

چاقی داشتن وزن های اضافی بدن شما را در معرض خطر کلسترول بالا قرار می دهد.

دور کمر بزرگ. هر چقد دور کمر شما افزایش یابد خطر ابتلا شما افزایش می یابد.

ورزش نکردن ورزش کردن باعث افزایش HDL بدن شما یا کلسترول خوب می شود در حالی که در اثر بی تحرکی تعداد ذرات LDL افزایش پیدا می کند.

سیگار کشیدن. سیگار کشیدن به دیواره های عروق خونی شما آسیب می رساند و باعث می شود که آنها ذخایر چربی را جمع آوری کنند. سیگار کشیدن نیز ممکن است سطح HDL شما را کاهش دهد.

دیابت. قند خون بالا باعث افزایش کلسترول LDL و پایین تر آمدن سطح خون HDL شود.

عوارض جانبی کلسترول بالا

توسعه آترواسکلروز

کلسترول بالا می تواند باعث ایجاد آترواسکلروز یا تجمع خطرناک کلسترول و سایر رسوبات بر روی دیواره های شریان ها شود. این رسوب ها (پلاک ها) می توانند جریان خون را از طریق شریان ها کاهش دهند که می تواند باعث عوارض مانند:

• درد قفسه سینه اگر شریان هایی که قلب شما را با خون (شریان های عروق کرونر) تامین می کنند، ممکن است دچار درد قفسه سینه (آنژین صدری) و سایر علائم بیماری عروق کرونر شوید.
• حمله قلبی اگر پلاک ها پاره یا پارگی داشته باشند، لخته شدن خون ممکن است در محل پارگی پلاک ایجاد شود – مسدود کردن جریان خون یا شکستن آزاد و اتصال یک شریان به پایین دست. اگر جریان خون بخشی از قلب شما متوقف شود، شما یک حمله قلبی دارید.
• سکته مغزی همانند یک حمله قلبی، اگر جریان خون به بخشی از مغز شما توسط لخته شدن خون مسدود شود، سکته مغزی رخ می دهد.

جلوگیری از ابتلا به کلسترول بالا

تغییر سبک زندگی می تواند کلسترول را کاهش دهد و باعث جلوگیری از داشتن کلسترول بالا در وهله اول شود. برای جلوگیری از کلسترول بالا، می توانید:

• یک رژیم کم نمک بخورید که حاوی بسیاری از میوه ها، سبزیجات و دانه های کامل است.
• مقدار چربی های حیوانی را محدود کنید و از چربی های خوب استفاده کنید.
• از دست دادن وزن اضافی و حفظ وزن سالم.
• ترک سیگار.
• ورزش در بیشتر روزهای هفته حداقل ۳۰ دقیقه
• اجتناب از نوشیدن الکل