قلب انسان دارای دو حفره اصلی در قسمت بالا و دو حفره در قسمت پایین است. این حفره‌ها هرکدام عملکرد خاص خود را داشته و توسط دیواره‌هایی از هم جدا می‌شوند. بطن راست که در قسمت تحتانی قلب قرار دارد، خون بدون اکسیژن را به ریه فرستاده و بطن چپ خون اکسیژن‌دار را از ریه دریافت می‌کند. سپس این خون توسط آئورت به سراسر بدن منتقل می‌شود. وجود هرگونه نقص در این ساختار، عملکرد قلب را مختل کرده و باعث بروز بیماری می‌شود. بیماری تترالوژی فالوت قلب یکی از بیماری‌های نادر مادرزادی است که در اثر وجود چهار نقص در قلب به وجود می‌آید. در این مقاله به بررسی این بیماری پرداخته و چگونگی عمل جراحی تترالوژی فالوت را بیان می‌کنیم. با ما همراه باشید.
بیماری تترالوژی فالوت قلب چیست؟
بیماری تترالوژی فالوت قلب نوعی نقص مادرزادی است که بر جریان طبیعی خون از قلب به سایر نقاط بدن تاثیر می‌گذارد. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که قلب کودک به‌درستی شکل نگرفته و کودک داخل رحم رشد کافی نداشته است. تترالوژی فالوت مجموعه‌ای از چهار نقص در قلب و عروق است. این نقص‌ها عبارت‌اند از:
نقص دیواره بطنی
تنگی دریچه ریوی
هیپرتروفی بطنی راست
قرار گرفتن آئورت در محل غیرطبیعی
وجود این نقص‌ها، اکسیژن خون جریان‌یافته از قلب به سمت بدن را کاهش می‌دهد. به همین دلیل نوزادان مبتلا به این بیماری پوستی متمایل به آبی دارند. البته ممکن است تمام نوزادان پوست آبی‌رنگ نداشته باشند و فقط هنگام گریه یا تغذیه، قسمت‌هایی از بدن به رنگ آبی در بیاید.
تترالوژی فالوت در بارداری تفاوت قلب عادی با قلب مبتلا به تترالوژی فالوت چیست؟
قلب عادی دارای چهار حفره است. دو حفره بالایی قلب دهلیز و حفره‌های پایینی بطن‌های چپ و راست نامیده می‌شوند. دیواره بطنی، بطن‌ها را از هم جدا کرده و از ترکیب خون اکسیژن‌دار و بدون اکسیژن جلوگیری می‌کند. در یک قلب عادی، خون از بطن راست به‌وسیله شریان ریوی به ریه‌ها منتقل شده و در آنجا اکسیژن دریافت می‌کند. سپس خون اکسیژن‌دار به بطن چپ برمی‌گردد و از طریق آئورت (شریان اصلی بدن) به سراسر بدن فرستاده می‌شود.
اما همان‌طور که گفته شد، قلب با تترالوژی فالوت دارای چهار نقص است که عبارت‌اند از:
نقص دیواره بطنی: وجود نقص دیواره بطنی باعث مخلوط شدن خون اکسیژن‌دار (خون موجود در بطن چپ) و خون بدون اکسیژن (خون موجود در بطن راست) می‌شود.
تنگی دریچه ریوی: این نقص باعث می‌شود دریچه ریوی نتواند به‌طور کامل باز شود. در این صورت جریان خون از بطن راست به شریان ریوی محدود می‌شود. بنابراین قلب باید فعالیت بیشتری داشته باشد تا بتواند خون را با فشار بیشتری وارد ریه کند.
هیپرتروفی بطنی راست: در این حالت عضله بطن راست به‌دلیل دریافت جریان خون بیش از حد، از سمت چپ قلب بزرگ‌تر و ضخیم‌تر می‌شود.
قرار گرفتن آئورت در جای غیرطبیعی: در یک قلب عادی، آئورت به بطن چپ متصل است و اجازه می‌دهد خون غنی از اکسیژن در سراسر بدن جریان یابد. در بیماری تترالوژی فالوت قلب، آئورت بین بطن چپ و راست قرار دارد. این امر باعث می‌شود که خون کم‌اکسیژن به‌جای شریان ریوی وارد آئورت شود.
علت بروز بیماری تترالوژی فالوت قلب چیست؟
علت دقیق بروز بیماری تترالوژی فالوت مشخص نیست. بااین‌حال، بعضی از مطالعات نشان می‌دهد که این اختلال ممکن است در اثر تداخل چندین عامل ژنتیکی و محیطی با یکدیگر یا به‌تنهایی اتفاق بیفتد. بنابراین، محققان معتقدند ممکن است عواملی روی ژن‌های جنین درحال‌رشد تاثیر بگذارد و این نقص‌های مادرزادی را به وجود آورد. اما ماهیت دقیق این عوامل مشخص نیست.
بر اساس تحقیقات سازمان ملی بیماری‌های نادر، بیماری‌های ویروسی، استفاده از الکل، دیابت، تغذیه نامناسب و بارداری بالای ۴۰ سال، شانس ابتلای فرزند به تترالوژی فالوت قلب را افزایش می‌دهد. تقریبا ۲۵ درصد از نوزادان مبتلا به این بیماری دارای نقص‌های مادرزادی دیگری هم هستند که به عملکرد یا ساختار قلب ارتباطی ندارد.
تترالوژی فالوت چه بیماری است
تنگی نفس از علائم تترالوژی فالوت قلب
علائم و نشانه های تترالوژی فالوت قلب چیست؟
علائم بیماری تترالوژی فالوت قلب بسته به میزان انسداد جریان خون از بطن راست و داخل ریه‌ها متفاوت است. علائم و نشانه‌های این بیماری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
پوستی با رنگ آبی که ناشی از خون کم‌اکسیژن است (سیانوز)
تنگی نفس و تنفس سریع (مخصوصا هنگام ورزش یا تغذیه)
از دست دادن هوشیاری (غش کردن)
وزن‌گیری ضعیف
خستگی سریع هنگام بازی یا ورزش
گریه طولانی‌مدت
چماقی شدن انگشتان دست و پا
سوفل قلبی (صداهای غیرمعمول قلب)
علائم تترالوژی فالوت در نوزادان و جنین چیست؟
علائم بیماری تترالوژی فالوت قلب بیشتر در دوران نوزادی و کودکی بروز می‌کند. صداهای غیرمعمول قلب یا سیانوز در چند هفته اول زندگی بسیار بیشتر از سایر علائم است. درجه سیانوز یا آبی شدن پوست به میزان جریان خون در ریه بستگی دارد. همچنین به‌علت سطح پایین اکسیژن، نوزاد ممکن است دچار تنفس سریع شود.
علاوه بر این موارد، علائم دیگری هم ممکن است در نوزادان ظاهر شود. کم‌خونی خفیف در نوزادان، افزایش غیرطبیعی تعداد گلبول‌های قرمز خون در کودکان و عبور لخته‌های خونی از جریان خون از جمله این علائم است. این لخته‌ها ممکن است خون‌رسانی به مغز را متوقف کرده و باعث سکته‌های مغزی شوند.
علائم تترالوژی فالوت در بزرگسالی چیست؟
افراد مبتلا به بیماری تترالوژی فالوت قلب معمولا در دوران کودکی درمان می‌شوند. بنابراین بسیاری از بزرگسالان مبتلا به این بیماری معمولا بی‌علامت هستند. اما ممکن است هنوز مجبور باشند با مشکلات آن دست‌وپنجه نرم کنند.
بزرگسالان مبتلا به تترالوژی فالوت ممکن است دارای علائمی مانند عدم منظم بودن ریتم قلب و انسداد خون در سمت راست قلب باشند. این افراد همچنین توانایی محدودی برای ورزش کردن و انجام فعالیت‌های سنگین دارند.
مشکلات قلبی کودکان و بزرگسالان مبتلا به تترالوژی فالوت چیست؟
بعد از عمل جراحی ممکن است هنوز دریچه ریوی انسداد یا نشتی داشته باشد. در این صورت فعالیت‌های بدنی کودک به‌ویژه در ورزش‌های رقابتی محدود می‌شود. همچنین کودکان مبتلا به بیماری تترالوژی فالوت قلب ممکن است دچار کاهش عملکرد قلب یا اختلالات ضربان شوند.
افراد مبتلا به این بیماری معمولا به مراجعه منظم به متخصص قلب نیاز دارند. این روند باید در بزرگسالی هم ادامه داشته باشد. بعضی از مشکلات این بیماران ممکن است در طولانی‌مدت بدتر شده و نیاز فرد به دارو و جراحی‌های بیشتر یا حتی کاتتریزاسیون قلب (قرار دادن کاتتر یا دریچه در رگ قلب) را افزایش دهد.
روشهای تشخیص قلب با تترالوژی فالوت چیست؟
بیماری تترالوژی فالوت قلب در دوران بارداری یا بلافاصله بعد از تولد نوزاد قابل تشخیص است. آزمایش‌های غربالگری برای بررسی نقص‌های مادرزادی قلب و سایر بیماری‌ها قبل از زایمان انجام می‌شود.
همچنین نشانه‌هایی از این بیماری ممکن است حین سونوگرافی نیز مشاهده شود. در این صورت پزشک برای اطمینان از وجود آن، آزمایش فالوت برای مادر تجویز می‌کند. اکوکاردیوگرام جنین یک سونوگرافی از قلب جنین است که می‌تواند مشکلات مربوط به ساختار و عملکرد قلب جنین را نشان دهد.
بیماری تترالوژی فالوت بعد از تولد نوزاد، معمولا با آبی شدن رنگ پوست او هنگام تغذیه یا گریه تشخیص داده می‌شود. شنیدن صداهای بلند و غیرطبیعی از قلب نوزاد در بدو تولد از دیگر راه‌های تشخیص قلب با تترالوژی فالوت است. اکوکاردیوگرام در این زمان نیز برای تشخیص این بیماری می‌تواند مفید باشد.
درمان بیماری تترالوژی فالوت چگونه است؟
به‌محض تشخیص بیماری تترالوژی فالوت قلب، باید سطح اکسیژن خون کودک مدیریت شود. اگر بلافاصله بعد از تولد، سطح اکسیژن بسیار پایین باشد، تزریق پروستاگلاندین می‌تواند با باز نگه داشتن مجرای شریانی، جریان خون ریوی را بیشتر کرده و باعث افزایش سطح اکسیژن خون کودک شود.
نوزادانی که سطح اکسیژن طبیعی دارند یا دارای سیانوز خفیف هستند، می‌توانند در هفته اول تولدشان از بیمارستان مرخص شوند. ولی عمل جراحی تترالوژی فالوت برای درمان کامل در ۶ ماه اول زندگی لازم است. قبل از انجام این عمل، پزشک ممکن است جراحی موقت تجویز کند. طی این جراحی موقت، پزشک یک لوله یا شنت را بین شریان بزرگ منشعب‌شده از آئورت و شریان ریوی قرار می‌دهد. این لوله هنگام انجام عمل جراحی تترالوژی فالوت برداشته می‌شود.
عمل جراحی تترالوژی فالوت
این عمل که همان جراحی قلب باز است، باید در یک سال اول زندگی انجام شود. در این جراحی پزشک نقص دیواره بطنی را می‌پوشاند و بدین ترتیب سوراخ بین دو بطن بسته می‌شود. همچنین در این عمل پزشک با عریض‌تر کردن دریچه ریوی مجرای ورود به شریان ریوی را بزرگ‌تر می‌کند. این اقدامات باعث بهبود جریان خون در ریه‌ها و سایر نقاط بدن می‌شود.
کلام آخر
بیماری تترالوژی فالوت قلب از جمله بیماری‌های نادر مادرزادی است که در اثر وجود نقص‌هایی در ساختار و عملکرد قلب به وجود می‌آید. درمان این بیماری تنها با کمک عمل جراحی تترالوژی فالوت است. این عمل در ۹۵ درصد موارد رضایت‌بخش بوده و کودک را به زندگی عادی برمی‌گرداند. بااین‌حال، افراد مبتلا به این بیماری حتی بعد از عمل هم باید تحت‌نظر پزشک قرار بگیرند تا بهبودی عملکرد قلب و سایر شرایط سلامتی به‌دقت بررسی شود.
