بیماری نقص سپتوم دهلیزی یا همان بیماری ASD که به آن وجود سوراخ در قلب نیز می گویند یک نقص مادرزادی قلبی است که در آن دیواره ای که دهلیز های قلب در بالا را از هم جدا می کند به شکل کامل بسته نمی شود. منظور از بیماری مادرزادی این است که مشکل نقص سپتوم در همان بدو تولد در فرد وجود دارد.
به دیواره ای که سمت راست و چپ قلب را از هم جدا می کند سپتوم می گویند. بنابراین زمانی که یک نقص بزرگ در بین دهلیز وجود داشته باشد، حجم زیادی از خون حاوی اکسیژن از سمت چپ بدن به سمت راست نشت می کند. سپس این خون به سمت ریه ها پمپاژ می شود که خودش قبل از آن به کمک اکسیژن تازه شده است. این یک کار بیهوده و بدون بهره است چرا که خونی که دارای اکسیژن است جایگزین خونی می شود که به اکسیژن نیاز دارد. بسیاری از افراد که این مشکل را دارند یا علائمی را تجربه نمی کنند یا تعداد علائم بسیار کم است.
سوفل قلب (مشکل داشتن صداهای غیر معمول قلب) در اثر افزایش گردش خون به ریه ها رخ می دهد که صدای خاصی را به وجود می آورد. این مشکل به همراه برخی صداهای ویژه قلب توسط یک متخصص اکو تشخیص داده می شود تا وجود بیماری ASD یا نقص سپتوم دهلیزی در کودک تشخیص داده شود.
با این حال، بیماری نقص سپتوم دهلیزی یک نوع مشکل قلبی مادرزادی است که در آن یک حفره در دیوار جدا کننده دهلیز های قلب وجود دارد. در بیشتر موارد، مشکل نقص سپتوم دهلیزی با موفقیت شناسایی و درمان می شود و عوارض جانبی آن بسیار کم شده و تا صفر می رسد.
علل بروز ASD (بسته بودن دریچه قلب در کودکان)
بیماری ASD در دوره رشد قلب جنین رخ می دهد و در زمان تولد کودک حضور دارد. در اولین هفته های پس از شکل گیری جنین، قلب در حال شکل گرفتن خواهد بود. اگر مشکلی در حین این پروسه رخ دهد، ممکن است نتیجه آن ایجاد یک سوراخ در دیواره سپتوم دهلیزی ایجاد شود. در برخی از موارد، احتمال بروز بیماری نقص سپتوم می تواند ژنتیکی باشد – ممکن است یک سندروم ژنتیکی وجود داشته باشد که منجر به زیاد شدن یا فقدان کروموزوم ها شده و در نهایت مشکل ASD را به وجود آورد. با این حال در خیل عظیمی از کودکان با این مشکل، علت اصلی بروز آن مشخص نیست.
بیماری نقص سپتوم دهلیزی آنچنان رایج نیست. اگر فرد هیچ مشکل مادرزادی دیگری نداشته باشد، ممکن است هیچ علائمی را تجربه نکند، به خصوص در کودکان. علائم این وضعیت خاص می توانند در هر زمانی پس از تولد نوزاد تا دوره کودکی بروز کنند. در افرادی که مشکل نقص سپتوم دهلیزی دارند احتمال شکل گیری مشکلات دیگری از قبیل موارد زیر نیز وجود دارد:
فیبریلاسیون دهلیزی (در بزرگسالان)
نارسایی قلبی
پر فشاری خون ریوی
سکته
علائم سوراخ قلب در بزرگسالان و کودکان
اندازه سوراخ قلب نوزاد و موقعیت آن در قلب می توانند در نوع علائمی که کودک تجربه می کند تاثیر بگذارند. بسیاری از کودکان با این بیماری سلامت به نظر می رسند و هیچ علائمی را تجربه نمی کنند. به صورت عمومی، کودکانی که مشکل ASD دارند حس خوبی داشته و رشد و وزن گیری نرمالی دارند. نوزادان و کودکانی که مشکل ASD را به شکل شدید تر و با حفره بزرگتر دارند اما ممکن است تعدادی از نشانه ها و علائم را تجربه کنند که در ادامه آن ها را ذکر کرده ایم:
کمبود اشتها
رشد ضعیف
خستگی
تنگی نفس
مشکل ریوی و عفونت هایی نظیر ذات الریه
مشکلات کوچک تا متوسط در این حوزه ممکن است هیچ علائمی را ایجاد نکنند و یا تا سنین بالاتر و میانسالی خود را نشان ندهند. از جمله علائم احتمالی می توان موارد زیر را در نظر گرفت:
سختی در تنفس (دیس پنه)
عفونت های مکرر تنفسی در کودکان
حس کردن ضربان قلب در بزرگسالان (تپش قلب)
داشتن تنگی نفس در حین فعالیت های بدنی
اگر مشکل ASD درمان نشود، احتمال بروز مشکلات خاص در سلامتی فرد وجود دارد که از جمله آن ها می توان به آریتمی غیر نرمال قلب و مشکلاتی در نحوه پمپاژ خون قلب به بدن رخ دهد.
زمانی که نوزادان و کودکانی که مشکل نقص سپتوم دارند بزرگ می شوند، ریسک بروز سکته در آن ها نیز بالاتر می رود چرا که لخته های خونی که ایجاد می شوند می توانند از طریق حفره دیواره قلبی بین دو دهلیز جابجا شده و به مغز برسند. پر فشاری خون ریوی ( فشار خون بالا در داخل ریه ها) نیز ممکن است با گذر زمان در بیمارانی که حفره قلبی آن ها بزرگتر است رخ دهد.
خوشبختانه، بیشتر کودکانی که مشکل ASD دارند به خوبی تشخیص داده شده و درمان می شوند تا این نقص مادرزادی مجالی برای به وجود آوردن علائم فیزیکی در بدن آن ها نداشته باشد. به دلیل عوارض جانبی که نقص سپتوم دهلیزی می تواند در آینده به وجود آورد، متخصصان قلب کودکان معمولا پیشنهاد می کنند این حفره را در دوره کودکی ببندیم.
در حالت عمومی، پزشک کودک شما می تواند صدای خاص قلب در اثر وجود حفره در دیواره دهلیزی را در یک معاینه روتین از بدن بشنود. بیماری ASD همیشه خیلی زود در طول عمر افراد تشخیص داده نمی شوند. در حالی که وجود نقص سپتوم بطنی خیلی زودتر و راحت تر توسط متخصصین شناسایی می شود ( وجود یک حفره در دیواره جدا کننده دو بطن چپ و راست قلب).
صداهای عجیب و غیر نرمال ایجاد شده در اثر نقص سپتوم دهلیزی آنچنان بلند نیستند و شاید نتوان آن ها را به سادگی شنید. بنابراین ممکن است این مشکل در دوره نوزادی تا کودکی و نوجوانی (یا حتی در برخی شرایط در بزرگسالی) شناسایی شود.
اگر پزشک شما صدای خاص و غیر نرمال قلب را بشنود و در وجود یک نقص به شک بیوفتد، کودک را به یک متخصص قلب کودکان ارجاع خواهد داد، پزشکی که تخصص وی تشخیص و درمان مشکلات قلبی کودکان است. اگر وجود مشکل ASD یک گزینه روی میز باشد، این پزشک متخص ممکن است یک یا چند آزمایش زیر را تجویز کند:
آزمایش اشعه ایکس قفسه سینه، که در آن تصویری از قلب و ارگان های کناری آن تولید می شود
الکتروکاردیوگرام (EKG)، که در آن فعالیت الکتریکی قلب ضبط می شود و می تواند میزان گردش خون در سمت راست قلب را مشخص کند
اکوکاردیوگرام (اکو قلب) که در آن از امواج صوتی جهت تولید تصویری از قلب و مشخص کردن گردش خون در اتاقک های مختلف قلب استفاده می شود. این آزمایش معمولا ابزار اولیه برای تشخیص مشکل نقص سپتوم دهلیزی است.
ممکن است پزشک در حین استفاده از گوشی طبی خود بتواند صداهای غیر نرمال قلب را تشخیص دهد. وجود این صداهای خاص را فقط می توان از مکان های خاصی از بدن شنید و گاهی اوقات ممکن است این صداهای ریز و غیر نرمال قلبی را نتوان شنید. این آزمایش های بدنی همچنین می توانند نشانه های مربوط به نارسایی قلبی در بزرگسالان را مشخص کنند.
اگر حفره دیواره سپتوم بزرگ باشد، افزایش میزان جریان خون از طریق این دیوار می تواند صداهای غیر نرمال بیشتری را در حین آرام شدن قلب بین هر تپش ایجاد کند.
از جمله آزمایش هایی که ممکن است مورد نیاز باشند می توان به موارد زیر اشاره داشت:
اکوکاردیوگرام
ام آر آی قلب
اکوکاردیوگرافی مری (TEE)
کاتتریزاسیون قلبی
ایکس ری قفسه سینه
آنژیوگرافی ( برای بیمارانی با ۳۵ سال سن به بالا)
اکو داپلر قلب
الکتروکاردیوگرام (ECG)
عمل جراحی سوراخ قلب
گاهی اوقات زمانی که حفره دیواره سپتوم دهلیزی بسیار بزرگ است و یا به دیواره قلب نزدیک باشد، یک دستگاه خاص نمی تواند به سادگی مورد استفاده قرار گیرد و در نتیجه یک جراح قلب باید حتما این حفره را ببندد.
برای کودکان از بیهوشی عمومی استفاده می شود تا درد را احساس نکنند و تکان نخورند. جراح یک برش در ناحیه قفسه سینه ایجاد می کند و سپس حفره موجود در دیواره سپتوم را با بخیه خواهد بست و یا با مواد اولیه مخصوص جراحی این ناحیه را خواهد دوخت. نهایتا بافت قلب با گذر زمان بهبود یافته و بخیه یا مواد جذب می شوند و ناحیه مورد نظر به خوبی بسته می شود.
داشتن عمل جراحی قلب منجر به ایجاد یک زخم همیشگی بر روی قفسه سینه می شود. در ابتدا این ناحیه کمی زخم باشد و به همین دلیل پزشک ممکن است مسکن های قلب و یا آنتی هیستامین یا ایبوپروفن را تجویز کند. کودک شما ممکن است بی حس بودن، خارش، حس تنگی و یا سوزش را در ناحیه برش جراحی احساس کند که البته هیچ کدام از این ها شدید نیستند.
دوران نقاهت عمل جراحی قلب در کودکان
کودکان می توانند معمولا سه تا چهار روز بعد از عمل جراحی بیمارستان را ترک کنند، البته در صورتی که مشکلی وجود نداشته باشد. در روز های اولیه در خانه کودک شما باید در تخت خود استراحت کند و فعالیت های آرامی همچون مطالعه، خوابیدن و تماشا کردن تلویزیون را داشته باشد. پزشک معالج به شما خواهد گفت که کودکتان چه زمانی می تواند دوباره به مدرسه برگردد.
حدودا ۶ هفته طول می کشد تا برش ایجاد شده جراحی بر روی قفسه سینه افراد بهبود یابد. پس از آن، اگر مشکلی وجو نداشته باشد و پزشک معالج نیز تایید کند، کودک شما می تواند کاملا بهبود یابد و به فعالیت های نرمال و عادی خود برگردد.
برای ۶ ماه پس از کاتتریزاسیون یا بستن حفره ASD به کمک جراحی، برای انجام کار های روتین دهان و دندان و یا پروسه های جراحی حتما آنتی بیوتیک ها پیشنهاد می شوند تا از بروز عفونت در ناحیه داخلی قلب جلوگیری به عمل آید. پس از بهبود بافت قلب در گذر زمان، بیشتر بیماران دیگر نیازی به نگرانی در زمینه عفونت ندارند.
پزشک معالج در زمینه دیگر ریسک های احتمالی و مشکلات جانبی قبل از پروسه عمل جراحی با شما صحبت خواهد کرد.
پس از بسته شدن حفره دیواره سپتوم ASD و گذشت زمانی قابل توجه برای بهبود، بیشتر کودکان دیگر علائم و مشکلات بیشتری را تجربه نخواهند کرد.
منبع:سایت دکترخسروی
