اگر شما بیماری دیابت دارید، هیچ نوع زخم پوستی را نباید نادیده بگیرید، حتی اگر زخم کوچک و سطحی باشد. بالا بودن قند خون در بیماری مزمن دیابت باعث می شود بهبودی زخم ها دیرتر و سخت تر انجام می شود. لذا باید فورا به دنبال درمان زخم خود باشید.
معاینه پای بیمار
اگر انگشت پای شما کوبیده شد و یا در اثر پوشیدن کفش تنگ تاول زد و یا اگر موقع زدودن موهای زائد با تیغ، پوست خود را بریدید، این ها را دست کم نگیرید. اگر مبتلا به دیابت هستید، باید فوراً زخم های پوستی خود را درمان کنید.
درمان زخم های کوچک، از عفونت آن ها جلوگیری کرده و روند بهبودی را تسریع می کند.
چرا زخم های دیابتی ها مشکل زا هستند؟
دیابت یک بیماری مزمن است. در این بیماری بدن قادر نیست از گلوکز یا قند خون به نحوه مطلوب استفاده کند. لذا میزان قندخون بالا می رود و با ایجاد مشکلاتی باعث می شود که زخم ها سخت تر بهبود بیابند. این مشکلات در بیماری دیابت عبارتند از:
۱- آسیب اعصاب (نوروپاتی): وقتی در نوروپاتی، اعصاب بدن آسیب می بینند مثل بی حسی پاها، درد ناشی از بریدگی یا تاول پوستی را احساس نمی کنید تا اینکه آن زخم یا تاول بدتر می شود و یا عفونت می کند.
۲- ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن: وقتی سطح دفاع طبیعی بدن کاهش می یابد، حتی یک زخم کوچک مهم می تواند عفونت کند.
کمی پماد آنتی بیوتیک روی زخم خود بمالید تا عفونت نکند و روی زخم را با گاز استریل یا چسب زخم یا پانسمان تمیز بپوشانید. هر روز پانسمان زخم را عوض کنید
۳- تنگ شدن عروق خونی: گرفتگی و تنگی شریان های (سرخرگ) پا باعث بدتر شدن زخم ها، عفونت شدید زخم ها و ممانعت از بهبودی آن ها می شود.
تنگ شدن شریان ها باعث می شود خون سخت تر و کمتر به زخم ها برسد. جریان خون، روند بهبودی زخم ها را تسریع می کند، لذا گرفتگی رگ های خونی، باعث عفونت و دیر بهبود یافتن زخم ها می گردد.
چگونه زخم دیابتی را درمان کنیم؟
برای جلوگیری از عفونت زخم و تسریع بهبودی آن، به توصیه های زیر عمل کنید، حتی اگر زخم شما کوچک و سطحی باشد:
۱- فورا به دنبال درمان زخم باشید.
اگر بعد از جراحت پوستی، میکروب ها روی زخم قرار بگیرند، حتی یک زخم کوچک هم عفونت می کند.
زخم پوست
۲- زخم را تمیز کنید.
زخم را زیر آب بشویید تا آلودگی آن از بین برود. از صابون، آب اکسیژنه (یک ماده ضدعفونی کننده) یا بتادین برای شستن و تمیز کردن زخم استفاده نکنید، زیرا باعث سوزش زخم می شوند.
کمی پماد آنتی بیوتیک روی زخم خود بمالید تا عفونت نکند و روی زخم را با گاز استریل یا چسب زخم یا پانسمان تمیز بپوشانید. هر روز پانسمان زخم را عوض کنید و اطراف زخم را با صابون بشویید.
هرگز داخل زخم خود بتادین نریزید. هر روز زخم خود را بررسی کنید تا عفونت نکند.
۳- نزد پزشک بروید.
پزشک با معاینه زخم کوچک پوستی از ایجاد مشکلات جدی و خطرناک جلوگیری می کند. مداوای یک زخم کوچک خیلی آسان تر از یک زخم بزرگ و جدی است.
۴- روی زخم فشار نیاورید تا بهبود پیدا کند.
به عنوان مثال اگر زخم زیر پا ایجاد شده است، تا حد امکان از وارد آمدن فشار به این قسمت جلوگیری کنید تا زخم بهبود یابد، زیرا پای بیماران دیابتی زیاد دچار تاول، پینه و زخم می شود.
علاوه بر بی حسی پاها در بیماران دیابتی، این افراد دچار مشکلات بینایی نیز هستند. لذا زخم های کوچک پا را نه حس می کنند و نه می بینند تا اینکه زخم جدی و خطرناک می شود
زخم های پا خطرناک هستند
پاهای بیماران دیابتی، بیشتر از بقیه جاهای بدن در معرض آسیب مشکلات ناشی از زخم های دیابتی هستند.
در اثر آسیب اعصاب پا در بیماران دیابتی، این بیماران دچار بی حسی و کرختی پاها می شوند. در نتیجه خیلی دیر متوجه زخم پای خود می گردند.
پاها بیشتر دچار ورم می شوند که این ورم از بهبودی زخم ها جلوگیری می کند.
همچنین اگر زخمی روی دست ایجاد شود، می توانید دست خود را تکان دهید. ولی اگر کف پا زخم شود، حرکت دادن پا خیلی سخت است.
زخم پا
جلوگیری از ایجاد زخم در بیماران دیابتی آسان نیست، زیرا این افراد بیشتر از بقیه دچار تاول و پینه پا، خشکی پوست و تخریب اعصاب می شوند. همه این موارد باعث افزایش خطر ایجاد زخم باز پوستی و بروز عفونت می گردد.
علاوه بر بی حسی پاها در بیماران دیابتی، این افراد دچار مشکلات بینایی نیز هستند. لذا زخم های کوچک پا را نه حس می کنند و نه می بینند تا اینکه زخم جدی و خطرناک می شود.
وقتی زخم خطرناک می شود، فقط درد و ناراحتی ندارد، بلکه باعث تخریب عضلات و حتی استخوان ها می گردد و تنها راه درمان، قطع عضو (قطع کردن پا) می باشد.
محققان نشان دادند، بروز زخم های باز پوستی بیشترین علت قطع پا در بیماران دیابتی است. به همین دلیل مراقبت و بهبودی زخم در بیماران دیابتی خیلی مهم است تا جدی و خطرناک نشود و تا حد امکان باید از بروز زخم پا در بیماران دیابتی جلوگیری کرد.
چگونه از بروز زخم در دیابتی ها جلوگیری کنیم؟
۱- هر روز پاهای خود را بررسی کنید.
اگر هر گونه تاول، پینه، قرمزی و یا خراش در پای خود مشاهده کردید، فورا آن را درمان کنید. این مهم ترین کار برای جلوگیری از مشکلات پای دیابتی است. اگر خودتان نمی توانید این کار را انجام دهید و یا چشم های شما به خوبی نمی بینند، از فرد دیگری بخواهید، هر روز پاهای شما را بررسی کند.
بیماران دیابتی از پوشیدن صندل، کفش جلوباز، کفش تنگ و کفش پاشنه بلند باید خودداری کنند
۲- به پوست خود توجه داشته باشید.
مراقب بروز هر نوع مشکل کوچک پوستی مثل التهاب کنار ناخن دست، یا عفونت ریشه مو باشید. اگر مشکلی دیدید، به پزشک مراجعه کنید.
۳- پاهای خود را نرم نگه دارید.
به پاهای خود کرم مرطوب کننده بمالید تا نرم بمانند. ولی بین انگشتان پای خود را کرم نمالید، زیرا مرطوب بودن بین انگشتان پا باعث بروز عفونت قارچی پا می شود.
۴- جوراب مناسبی بپوشید.
جوراب نخی بپوشید تا عرق پاها را بگیرد. جوراب نایلونی یا پلاستیکی نپوشید. همچنین دقت کنید جوراب شما درز نداشته باشد تا به پا فشار بیاورید. جوراب مخصوص بیماران دیابتی در برخی فروشگاه ها وجود دارد.
کفش مناسب بیماران دیابتی
۵- کفش مناسب بپوشید.
پوشیدن کفش مناسب و اندازه پا از بروز تاول در پاها جلوگیری می کند. پوشیدن کفش جلوبسته از زخم شدن و جراحت انگشتان پا جلوگیری می کند.
لذا بیماران دیابتی از پوشیدن صندل، کفش جلوباز، کفش تنگ و کفش پاشنه بلند باید خودداری کنند. حتی در داخل خانه هم صندل جلو بسته بپوشید، ولی هر چند مدت یک بار پاهای خود را از صندل در آورید تا هوا بخورند و عرق نکنند.
۶- هر روز کفش های خود را بررسی کنید.
بیماران دیابتی به علت بی حسی پاها ممکن است متوجه وجود سنگریزه و یا هر جسم کوچک دیگری در داخل کفش های خود نشوند و با آن کفش ها راه بروند که این کار باعث زخم شدن پاها می شود. لذا هر روز باید داخل کفش خود را ببینید.
همچنین دقت کنید که هیچ نوع پارگی یا قسمت سفت و زمختی در داخل کفش شما وجود نداشته باشد تا پاها را زخم کند.
۷- هر روز پاهای خود را بشویید.
بعد از شستن پاها، کاملا آنها را خشک کنید، به خصوص بین انگشتان پا را.
۸- پینه پا را صاف کنید.
بعد از شستن پاها یا حمام کردن، با استفاده از سنگ پا یا سوهان ناخن کاغذی به آرامی روی پینه پا را صاف کنید. هرگز با قیچی و یا ناخن گیر روی پینه را نبرید.
بطور منظم نزد پزشک متخصص بروید تا شما را معاینه کند و وضعیت بیماری شما را بررسی نماید
۹- ناخن های پا را کوتاه و صاف نگه دارید.
فرو رفتن ناخن پا در گوشت منجر به بروز مشکلات پا می شود. لذا سعی کنید به طور منظم، پزشک پاهای شما را معاینه کند.
۱۰- بیماری دیابت خود را کنترل کنید.
جلوگیری از بروز زخم پای دیابتی به معنای کنترل بیماری دیابت است. برای کنترل بیماری خود باید: میزان قند خون، فشارخون و چربی خون خود را اندازه گیری و کنترل کنید، رژیم غذایی سالم و مناسبی داشته باشید (تحت نظر متخصص تغذیه)، داروهای خود را سر موقع و طبق دستور پزشک مصرف کنید، به طور منظم ورزش کنید، سیگار نکشید و بطور منظم نزد پزشک متخصص بروید تا شما را معاینه کند و وضعیت بیماری شما را بررسی نماید.
